https://www.sabzian.be/text/prisma-27

Prisma #27

Reminiscences of a Journey to Lithuania (Jonas Mekas, 1972)

Maar omdat hierzijn veel is, en omdat schijnbaar
alles hier ons nodig heeft, dit verdwijnende, dat
wonderlijk ons aangaat. Ons, de meest verdwijnenden. Een maal 
alles, slechts een maal. Een maal en niet meer. En ook wij
een maal. Nooit weer. Maar dit
een maal geweest te zijn, zij het slechts een maal:
aards geweest te zijn, schijnt onherroepelijk.

Rainer Maria Rilke, De elegieën van Duino

 

In 1947 begint Jonas Mekas (1922-2019) in een vluchtelingenkamp aan een Litouwse vertaling van Rilkes Duineser Elegien. Zijn eigen poëzie is dan nog onuitgegeven. Zijn cinema nog slechts cinefilie ter ontsnapping aan het kampleven. De miserabele naoorlogse jaren zetten zich voort in Amerika. Met aankomen begint de terugkeer, begint het herinneren, begint zijn cinema. Een thuis voor de thuisloze. Vijfentwintig jaar later krijgt de terugkeer een vorm. Reminiscences of a Journey to Lithuania (1972) toont ons de ontheemde gelaten van schijnbaar gelaten ontheemden, een schijngelatenheid waarachter een melancholie schuilt die zich pas kenbaar maakt in gezelschap van andere gezichten, andere beelden. In Litouwen filmt Mekas wat tot dan enkel in zijn herinneringen bestond. Gezichten (zijn moeder), handelingen (het lichaam verleert het maaien met de zeis nooit) en lieux de mémoire (het dwangarbeiderskamp) vermenigvuldigen zich met andere – door anderen – herinnerde gezichten, handelingen en plaatsen. Zijn herinneringen kijken terug en in het voorbijgaan kan hij ze nog net een kleine vorm geven: iets als een beletselteken (“En ook wij”). Poëzie ontstaat pas nabij die van anderen. Wanneer ze langs de beeldrand zijn zelfportret binnenstappen, is Mekas tegelijk gast en gastheer. Hij kan alleen thuiskomen in het filmen. Een gebaar als een ingesleten maaibeweging om iets mee te nemen, vorm te geven en vergeefs te behoeden voor een onherroepelijk verdwijnen. Hij filmt korte, slordige passages met de achteloze innigheid die je aan familie voorbehoudt en benoemt ze met een achteraf-spreken, een gesyncopeerde poëzie die in deze singuliere geschiedenis van een broederpaar spaties laat voor ons, de meest verdwijnenden.

PRISMA
13.02.2019
NL
The Prisma section is a series of short reflections on cinema. A Prisma always has the same length – exactly 2000 characters – and is accompanied by one image. It is a short-distance exercise, a miniature text in which one detail or element is refracted into the spectrum of a larger idea or observation.
La rubrique Prisma est une série de courtes réflexions sur le cinéma. Tous les Prisma ont la même longueur – exactement 2000 caractères – et sont accompagnés d'une seule image. Exercices à courte distance, les Prisma consistent en un texte miniature dans lequel un détail ou élément se détache du spectre d'une penséée ou observation plus large.
De Prisma-rubriek is een reeks korte reflecties over cinema. Een Prisma heeft altijd dezelfde lengte – precies 2000 tekens – en wordt begeleid door één beeld. Een Prisma is een oefening op de korte afstand, een miniatuurtekst waarin één detail of element in het spectrum van een grotere gedachte of observatie breekt.

Related