Sayat Nova

Sayat Nova
The Color of Pomegranates

Sergei Parajanov’s masterpiece paints an astonishing portrait of the 18th century Armenian poet Sayat Nova, the ‘King of Song’. Parajanov’s aim was not a conventional biography but a cinematic expression of his work, resulting in an extraordinary visual poem. Key moments in his subject’s life are illustrated through a series of exquisitely orchestrated tableaux filled with rich colour and stunning iconography, each scene a celluloid painting alive with stylised movement. 

 

“From the colors and aromas of this world, my childhood made a poet’s lyre and offered it to me.”

Sayat-Nova

 

The Color of Pomegranates verbeeldde de culturele voedingsbodem waaruit Sayat-Nova putte in de vorm van symboolrijke miniaturen. Naar de voorbeelden uit de schilderkunst zochten Parajanov en zijn medewerkers vooral naar stilstaande composities in een bijna tweedimensionaal vlak. De overgang tussen de beelden gebeurde associatief en via referenties aan Sayat-Nova’s biografie van jeugd naar overlijden. Rond de veelkleurige composities drapeerde hij een klankcollage met verzen in verschillende talen, folkmuziek en amper direct diëgetische geluiden. Het resultaat was een experimenteel filmgedicht in opdracht van een filmstudio, een hoogtepunt van de poëtische cinema. Parajanov loodste een traditionele volkscultuur het heden binnen via modernistische filmtechnieken.

Zo bereikte hij wat hem in zijn eerdere, Oekraïense films niet gegund was: hij eigende zich de folkloristische traditie toe en wist die op een eigenzinnige naar zijn hand te zetten. Nog voor de miniaturen van The Color of Pomegranates elkaar aansteken geeft een introductietekst aan dat ‘[d]e film geen poging onderneemt om het levensverhaal van een dichter te vertellen. De filmmaker heeft eerder geprobeerd om de innerlijke wereld van de dichter te herscheppen.’

In de opeenvolging van formeel en symbolisch met elkaar geassocieerde miniaturen ziet Karla Oeler een stream of consciousness à la James Joyce: ‘Parajanov slaagt erin een mogelijke – en unieke – realisatie van Eisensteins visie van een joyceaanse cinema te verwezenlijken.’ Eisenstein zocht – in zowel theorie als praktijk – naar een manier om met klank en beeld een filmische variant van de innerlijke monoloog te creëren.

Zowel in het Oosten als later in het Westen zou The Color of Pomegranates ontvangen worden als in hoge mate subjectief en (te) hermetisch. Dit betekende evenwel niet dat Parajanov de band tussen de kunstenaar en de hem omringende gemeenschap(pen) als futiel van de hand deed. Sayat-Nova werd uitgebeeld als een kunstenaar-ambachtsman die zijn inspiratie uit de volkscultuur haalde en met zijn werk het volk ook weer opzocht. Geïnspireerd door de dichter Sayat-Nova reflecteert Parajanov – in strakke composities met vaak kader-in-kaders en spiegelingen – over zijn individuele artistieke engagement in relatie tot ‘het volk’. The Color of Pomegranates schetst een romantisch beeld van de kunstenaar die Schoonheid brengt naar het volk, terwijl hij inspiratie put uit hun veelzijdige cultuur. De verwerking van de literaire traditie op jeugdige leeftijd is nauw verwant aan druiven persen om wijn te maken, het vervaardigen van tapijten of andere geritualiseerde gebruiken, waarbij een element als water een verbindende rol speelt.”

Bjorn Gabriels1

FILM PAGE
UPDATED ON 27.09.2021