Prisma #25
“Tijdens de zomer zijn alle cinema’s in Rome gesloten.” In de dode, loden zomer rijdt Nanni Moretti in Caro diario (1993) op een Vespa door de verlaten Romeinse straten met cinema als enige alibi: om de villa’s in zijn geliefde wijk Garbatella te kunnen bewonderen, doet Moretti zich voor als een regisseur op zoek naar locaties voor een nieuwe film “over een trotskistische bakker in het Italië van de jaren vijftig... Het wordt een musical.”
Maar cinema is meer dan een alibi om de zomer door te komen. Voor Moretti naar de Eolische eilanden vertrekt om er zijn scenario te schrijven, gidsen films hem op zijn tocht zonder bestemming. Onvermijdelijk voert hij ons terug naar alle andere keren dat we achterop hebben gezeten in de cinema: met een motorbende de nacht veroverend aan het eind van Roma, op de Vespa tussen George Saunders, Ingrid Bergman en hun uiteenvallend huwelijk in Viaggio in Italia, door de straten van Seraing achterop bij Bruno de gestolen handtas leegmakend in L’enfant, maar evengoed onze bestuurder net zo hard vastklemmend als Hossein Sabzian in Close-Up.
Terwijl iedereen op reis is, reizen wij in de stad van de gesloten cinema’s, achterop bij Moretti. Cinema zélf wordt de reis. Eerst op de Vespa, dan van Rome op zoek naar rust op het eiland Stromboli, uiteraard. Van daar mee met Moretti het labyrint in van zijn levensbedreigende aandoening langs nutteloze consultaties, dikbeglaasde dokters en foute diagnoses. Van dit laatste deel van de reis, zowel hel als vagevuur, ligt enkel de eindbestemming vast.
Eerder in de film rijdt Moretti eerst langs de kust en dan langs de borgate de stad uit. Terwijl we hem om zijn middel vastnemen, zien we links de laatste huizen, rechts lege open gronden. We verlaten de stad, en ook de film gedurende een ogenblik. Het schokkende beeld valt stil, Moretti stopt, rechts op de Via Casilina in. Zijn gids, zijn alibi, zijn reisgezel tussen leven en dood bracht hem naar dit niemandsland, naar een monument vlak bij een roestig voetbaldoel: “Waarom weet ik niet, maar ik was nog nooit eerder op de plek geweest waar Pasolini werd vermoord.”
Deze Prisma verscheen als ‘Prisma #19’ in Filmmagie #689, november 2018