Prisma #29

In een gewijd winterlandschap wendt een zoon zich tot zijn vader. Tegen een wit decor van onschuld legt Johan rekenschap af: zijn hart bewoont de kloof tussen twee vrouwen. Het drama voltrekt zich op twee niveaus. Dat Padre een luisterend oor biedt voor de zielennood van Johan, betekent hier ook dat we kijken naar de vader (acteur Peter Wall) die zich over het gemoed van zijn échte zoon (acteur Cornelio Wall) ontfermt. Puurder kan cinema haast niet worden. Er is een diepere familieband die het filmmoment heiligt.

De cynicus staat zich nu toe een stapje terug te zetten. Zijn we ons niet al te bewust van het feit dat het schouwspel op het doek altijd een constructie is? Geschilderd licht, letterlijk vermomd als Stil Licht? De gouden zet van Carlos Reygadas zit hem erin dat hij onze suspension of disbelief ontmantelt tijdens een van de meest intieme interacties van de film. Johan vertrouwt zijn vader het geheim toe, maar zijn moeder mag nog nergens van weten. “Geen zorgen,” reageert Padre, “dit blijft tussen ons.” De handeling die volgt fascineert eindeloos: de pater familias werpt een schichtige blik opzij, om vervolgens een knipoog uit te delen richting de camera, richting ons. 

Ineens zijn wij allemaal deelgenoot van het geheim. Het intieme een-tweetje krijgt een dubbele bodem: de emotionele waarheid van de scène kan geen waarheid zijn als ze niet bemiddeld wordt. En dat mógen we weten, de aard van film blootstellen is geen oerzonde. Bovendien werkt Reygadas subtiel, zonder met geweld door de vierde wand heen te breken; de knipoog is een perfecte metafoor. Het artificiële treedt in als het authentieke op een eenzaam hoogtepunt is. Blink and you’ll miss it.

Paradoxaal genoeg ligt de sleutel tot waarheid besloten in het alwetende perspectief van de bemiddelaar. “Je kunt niets meer beginnen in deze situatie, Johan,” ontvouwt het enigma zich later in de film, “alles werd van tevoren al opgetekend.” Is er een kunstmatiger vorm van ontstijgen denkbaar? Toch is dat precies hoe Reygadas je plots weer in het wonder laat geloven. Heel stilletjes leeft Dreyer voort.