← Part of the Collection:

Tussen theorie en praktijk

Mijmeringen van Eric de Kuyper

“Film is echt niks, is geen mythe! Is alleen maar leuk!” Met dat statement trachtte filmtheoreticus en -maker Eric de Kuyper voor het eerst de afstand tussen theorie en praktijk te demystificeren. Het VUB-gehoor luisterde verbaasd toe. De Kuyper had het consequent over “onze” films, die als in seminarie-verband tot stand komen. Met de Kuyper als rug en spilfiguur heeft de Nijmeegse school al vier films afgeleverd: Casta Diva, Naughty Boys, Mathilde (van Emile Poppe) en A Strange Love Affair (samen met Paul Verstraten). Constanten zijn dat deze films heel snel zijn gemaakt, met weinig geld, dat er gretig uit films in wordt geciteerd, dat ze in zwart-wit zijn en dat ze andere visuele en auditieve prikkels uitsturen dan de doorsnee speelfilm. Een bloemlezing uit de Kuypers mijmeringen. 

A Strange Love Affair (Eric de Kuyper & Paul Verstraten, 1985)

Amateur 

“Het valt me op dat journalisten altijd vragen naar het hoe en het waarom van wat filmregisseurs in hun films gedaan hebben. Deze vragen vereisen echter een technisch antwoord en dat kan een regisseur niet geven. Een interview levert dan ook een soort dovemansgesprek op dat boeiend, saai, interessant of plichtmatig kan zijn, maar dat nooit tot de kern weet door te dringen. En dat komt vooral omdat niemand goed weet wat theorie is en wat praktijk...” Aldus de Kuyper. 

“Men denkt dat het maken van films vakkennis vergt maar dat is eigenlijk niet waar! Daar zijn vakmensen, specialisten voor, kies die dus goed. Ik weet niets van techniek af. Maar je mag niet bang zijn van techniek. Neem de beste technicus, dan hoef je niet bang te zijn... Op de set heb je als regisseur 100 mensen rond je, die allemaal iets van je nodig hebben, met vragen aankomen waarop je niet kan antwoorden maar je doet maar alsof; je doet alsof je in de weer bent want een film maakt zichzelf.”

“Als filmmaker moet je inzicht hebben en dat kan je krijgen door helder en zuiver te leren denken. Je moet een goed inzicht hebben in het mechanisme van het métier, van de toeschouwer. En uit ervaring weet ik dat je de middelen, de beperkingen, de mogelijkheden moet leren inschatten.”

“Realiseren, directing, mettre-en-scène vergelijk ik graag met: ergens met iets horizontaals (‘Ik werk met honderden foto’s’) iets verticaals opzetten!”

“Het doel van de maker is ‘laten doen’, opdat de toeschouwer iets zou hebben aan dat object, aan de film. Ik noem me altijd een amateur, ik speel de valse bescheidenheid. Tegen professionelen zeg ik dan: voor een tiende van de prijs en in een vierde van de tijd maak ik een film die zijn geld terugverdient. Ik doe dat maar als hobby! Zij maken films die tien keer méér kosten waarvan de opnamen vier keer langer duren en die hun geld niet eens opbrengen...”

Familie

De Kuyper: “Onze films zijn als uit een familie gegroeid volgens het principe van Eisenstein: tijdens de winter studeren we en tijdens de zomer trekken we naar buiten... En onze stelregel is: met ons verlangen kunnen we dat maken! Wanneer iemand zegt: ik zou graag dansen, antwoord ik: doe dat maar... Je kan immers van je gebreken je kwaliteiten maken!” 

“Dat ik zo lang gewacht heb, tot mijn 40ste, om een film te maken, komt doordat ik geen zin had. Ik heb geen ambitie als filmmaker, als docent. Anderen hebben me zin gegeven!”

A Strange Love Affair is samen met Paul Verstraten geschreven en gerealiseerd. Of je het nu gelooft of niet, maar dat is ontzettend gemakkelijk gegaan. We hebben heel veel films gezien en we werken ook met films van anderen. Het schrijven en het realiseren is in elkaar verbeelding werken. En dat is toch ook het schema van verliefdheid...” 

“Ik zou nooit een film in België kunnen maken! In Nederland vind je niet de minste verbeelding, maar ze kunnen wel goed organiseren. In België zijn er wèl mensen met ideeën maar... In de jaren ’60 heb ik in België al gepleit voor een subsidiepot voor de kleine film, maar ik ben nooit gehoord. In Nederland is die er, is de situatie uniek: er is een subsidiefonds voor de commerciële film én voor de rest, en dat kan gaan van animatiefilm tot marginale film.”

“Ik hou niet van realiseren en ook niet van montage.”

“Waarom zo’n passieve camera? Er is te veel beweging op televisie en in films. Daarom heb ik het als mijn taak gezien om de mensen opnieuw de tijd te geven om naar beelden te kijken, naar beelden waarin niets te zien is. Met Casta Diva heb ik mensen via een film naar muziek leren luisteren. Dat is een interessante stimulering. Mijn films lijken te zeggen: kijk beter! Luister beter! We zijn vandaag toch zo afgevlakt!”

Opgetekend door Freddy Sartor, Brussel, 6 november 1985

Deze tekst verscheen oorspronkelijk in Film & Televisie, n° 344, 1986.

 

Seuls: Eric de Kuyper #1 – Pink Ulysses vindt plaats op donderdag 12 mei 2022 om 19:30 in KASKcinema, Gent. Meer informatie over het evenement vindt u hier.

ARTICLE
11.05.2022
NL
In Passage, Sabzian invites film critics, authors, filmmakers and spectators to send a text or fragment on cinema that left a lasting impression.
Pour Passage, Sabzian demande à des critiques de cinéma, auteurs, cinéastes et spectateurs un texte ou un fragment qui les a marqués.
In Passage vraagt Sabzian filmcritici, auteurs, filmmakers en toeschouwers naar een tekst of een fragment dat ooit een blijvende indruk op hen achterliet.
The Prisma section is a series of short reflections on cinema. A Prisma always has the same length – exactly 2000 characters – and is accompanied by one image. It is a short-distance exercise, a miniature text in which one detail or element is refracted into the spectrum of a larger idea or observation.
La rubrique Prisma est une série de courtes réflexions sur le cinéma. Tous les Prisma ont la même longueur – exactement 2000 caractères – et sont accompagnés d'une seule image. Exercices à courte distance, les Prisma consistent en un texte miniature dans lequel un détail ou élément se détache du spectre d'une penséée ou observation plus large.
De Prisma-rubriek is een reeks korte reflecties over cinema. Een Prisma heeft altijd dezelfde lengte – precies 2000 tekens – en wordt begeleid door één beeld. Een Prisma is een oefening op de korte afstand, een miniatuurtekst waarin één detail of element in het spectrum van een grotere gedachte of observatie breekt.
Jacques Tati once said, “I want the film to start the moment you leave the cinema.” A film fixes itself in your movements and your way of looking at things. After a Chaplin film, you catch yourself doing clumsy jumps, after a Rohmer it’s always summer, and the ghost of Akerman undeniably haunts the kitchen. In this feature, a Sabzian editor takes a film outside and discovers cross-connections between cinema and life.
Jacques Tati once said, “I want the film to start the moment you leave the cinema.” A film fixes itself in your movements and your way of looking at things. After a Chaplin film, you catch yourself doing clumsy jumps, after a Rohmer it’s always summer, and the ghost of Akerman undeniably haunts the kitchen. In this feature, a Sabzian editor takes a film outside and discovers cross-connections between cinema and life.
Jacques Tati zei ooit: “Ik wil dat de film begint op het moment dat je de cinemazaal verlaat.” Een film zet zich vast in je bewegingen en je manier van kijken. Na een film van Chaplin betrap je jezelf op klungelige sprongen, na een Rohmer is het altijd zomer en de geest van Chantal Akerman waart onomstotelijk rond in de keuken. In deze rubriek neemt een Sabzian-redactielid een film mee naar buiten en ontwaart kruisverbindingen tussen cinema en leven.