In the Nazi-occupied Netherlands during World War II, a Jewish singer infiltrates the regional Gestapo headquarters for the Dutch resistance. Things get complicated when she falls for the enemy.
EN
“The filmmaker highlights the contrast between [Rachel’s] brassy blonde appearance with perfect makeup and low-cut blouses while working for the Dutch resistance, and the subsequent modest look with her hair covered according to Jewish religious customs. This later image suggests that Rachel’s sexuality is no longer a threat and her power over men has been neutralised. The need for such a clean image for Rachel at the very beginning of the film is twofold: on the one hand, the audience anticipates the happy ending and therefore the filmic narrative can accommodate a more risqué, sexual tone, despite the brutality of the Holocaust; and on the other, the male audience – while seduced by her sexual allure – is simultaneously reassured by the knowledge that she will return to a conventional female role.”
Ingrid Lewis1
- 1Ingrid Lewis, “Patriarchal Perspectives on Jewish Female Heroism,” in Women in European Holocaust Films: Perpetrators, Victims and Resisters, ed. Ingrid Lewis (Cham: Springer International Publishing, 2017), 213.
NL
“En in Zwartboek is Paul Verhoeven volgens Cahiers du cinéma heel Hitchcockiaans in zijn gebruik van objecten: de aansteker van de joodse Rachel waarmee de Nazicommandant die haar familie heeft uitgeroeid zijn sigaret aansteekt, de vrachtwagen die wapens van het verzet onder de groente verbergt, de chocolade die redding brengt. Net als de halsketting van Judy die verraadt dat ze Madeleine is in Vertigo zijn dit veelzeggende objecten. Waar Hard candy het door Hitchcock zo geliefde kat-en-muisspel met de toeschouwer op eigentijdse wijze invult, is La tourneuse de pages geïnspireerd door de sfeer van een onuitgesproken verleden en is in Zwartboek Hitchcock herkenbaar in bepaalde stijlelementen, met name het gebruik van en de nadruk op objecten. Het zijn voorbeelden van de manier waarop Hitchcocks erfenis in het hedendaagse film- en medialandschap dieper is doorgedrongen dan de (zelf)reflectie en op een veel implicietere manier doorwerkt als een soort 'subtext' die allerlei vormen kan aannemen.”
Patricia Pisters1
“Net zoals in België het geval was, groeide de kaalgeknipte ‘moffenmeid’ in het Nederlandse collectieve geheugen uit tot het icoon van het lot dat collaborateurs bij de bevrijding te wachten stond. Al onderging de perceptie en geladenheid ervan wel een ernstige verandering. Daar waar de bevrijdingsfoto's een lachende menigte tonen die haar appreciatie voor deze publieke bestraffing uit, vervult de herinnering zestig jaar later de Nederlandse samenleving met schaamte. Zo moest regisseur Paul Verhoeven de opnames van zijn film Zwartboek staken toen de figuranten, die als enthousiaste menigte een kaalkniptafereel moesten toejuichen, dit niet langer konden aanzien en begonnen te huilen.”
Sophie Bollen2
- 1Patricia Pisters, Lessen Van Hitchcock, Herziene Editie: Een Inleiding in Mediatheorie (Amsterdam University Press, 2011), 17.
- 2Sophie Bollen, “Recensie van: Wie Geschoren Wordt Moet Stil Zitten. De Omgang van Nederlandse Meisjes Met Duitse Militairen (2006),” WT. Tijdschrift over de Geschiedenis van de Vlaamse Beweging 66, no. 3 (2007).
