De prachtige films van Almodóvar vormen het tegenwicht voor het dominante academisme. Niet het verhaal, niet het script, niet de dialogen bepalen zijn films, evenmin de preciositeit van de beeldvorming. De kracht van de films is gelegen in de manier waarop de acteurs spelen, hun lichamelijke interactie in confrontatie met camera en regie. De acteurs spelen voor een camera die hen voortdurend de vrijheid schenkt om elkaar aan te vullen en aan te moedigen, te corrigeren en te ironiseren.

Zijn films irriteren, stoten af, zijn een beetje weerzinwekkend. Bewonderaars van zijn werk moeten dit negatieve, averechtse contact tussen Fassbinder en zijn publiek niet wegpraten, maar er juist van vertrekken. In dit oeuvre is een esthetiek van de irritatie essentieel.

Tout va bien is opnieuw een film die ook aan mij is gericht. Het contact is hersteld. Ik verwachtte dat eigenlijk niet meer. Ik vreesde dat Godard bezweken was aan mei ’68, die voor de generatie van ’50 functioneerde als een late adolescentie- en identiteitscrisis. Tout va bien bewijst dat Godard al die jaren goed gebruikt heeft, gewerkt heeft, zichzelf aan een intense, pijnlijke reconstructie heeft onderworpen.

Eastwood has been one of my favourite film characters for many years: on screen and behind the camera, he has built his meditation on society around his highly stylised image. With his limits as a character actor, he does not expand his register to psychological complexity or extremity. (He’s no De Niro.) He incarnates an ideal for the male psyche: lonely, autonomous, definitively freed from the mother, withdrawn from any question, from any cry of distress. Within the script and the images, this dull, nearly mineral, fully sterile mass nevertheless becomes a wondrous sound box for the romance of unexpressed emotions. The eternally adolescent boy with his chaste, timid and excessive but vague desire.

The most disappointing thing about Welles – which is confirmed by Othello – is the lack of sensuality. No morbid or sentimental emotion whatsoever can be read from the screen. Jealousy and lust are cloaked in compositions, lighting and scenery; they are never made visible in the body. There is more eroticism in one shot by Straub or Bresson (surely not the most obvious ones in the field) than in an entire Welles film!

The dance is perceptibly preceded by a period of preparation. The dance itself, however perfect in the moment, is a culmination; it is there, gloriously in the now (only in the now). And the higher the technicity of the performance, the more intense our sense of the fragility of that performance, of its uniqueness. But if virtuosity feels inhuman, perfection feels fragile and melancholic. Anyhow, perfection is closure.

Beyond the terminal station at the edge of the Roman campagna, an arterial road begins, the Via Tuscolana. To the right, a film school; to the left, the walled film city Cinecittà. I looked at those great European film studios for two years but they did not stir my imagination one bit.

Renoir: documentarian of illusion, realist of light comedy. He distrusted creativity’s desire to rule but instead practised creativity that creates possibilities. Whoever wants to rule, must focus the field on one dominant point and neutralise all other solidarities and affinities. Similarly, whoever wants to rule the audience for the duration of a film: focus and concentrate all energy on one point! (Fear is the best strategy to do so.)

For me, film has long been first and foremost the bizarre art of showing and looking at bodies, the art of inventing hundreds of ways in which emotions and consciousness become bodily visible. Film is narration through bodies rather than images. Images are at the service of those bodies, are draped around those bodies, filled with bodies, carried by bodies. 

Film was an empty theatre, during the day, in which artificial light showed everything the sun outside could never show. It was the most blissful way of being: all alone in the presence of an intense illusion. Life watched more fascinating than life lived. The other so much more fascinating than the self, a substitute dream for the self.

Film, dat was een lege zaal, overdag, waarin een kunstlicht alles toon de wat de zon daarbuiten nooit kon laten zien. Het was de gelukzaligste manier om te zijn: helemaal alleen in de buurt van een intense illusie. Het bekeken leven als boeiender dan het geleefde. De ander als zoveel boeien der dan het zelf, als vervangende droom voor het zelf.

The western used to be the secret garden of male imagination. Access to it has been closed off, the paradise parceled out, its inhabitants dispossessed. Next up are “the men who like technology”, but cowboys like horses, landscapes, showdowns. For this, freedom is the condition, reward and punishment.

“Het is veel plezieriger om naar theater te kijken dan om theater te maken, en het is veel plezieriger om film te maken dan naar film te kijken, omdat film een veel meer geëvolueerd medium is wat lezen betreft, wat de lectuur betreft. Dat je gewoon iemand zijn gezicht, zijn voorkomen steelt, inblikt op het ogenblik dat het jou bevalt, ontroert, en dat je bij de montage ziet hoe al die berovingen bij elkaar passen.”

Het is een intrigerende film door zijn originele opstelling in het veld van de Vlaamse filmproductie. Hier geen gooi naar een standaardnorm van technische afwerking die door geen esthetische politiek gedragen wordt. Wel een nadrukkelijk afgebakende grens, een nadrukkelijke stijl waarbinnen de hele film zich dient te ontplooien. Dit is een ongewone (bijna suïcidale) weg voor een jong (Vlaams) cineast. Zijn collega’s is het altijd weer te doen om aantrekkelijke films te maken, waarvan men zal zeggen dat ze degelijk en professioneel gemaakt zijn. Films die een officiële subsidiebeurs kunnen losmaken, maar het publiek slechts de vaststelling kunnen ontlokken dat ‘wij’ het misschien ooit ook zullen kunnen.

“De hele tijd door moest ik denken aan De Metsiers van Hugo Claus en toen ik nog een heel jong adolescent was. Er is een gelijkaardige politiek in de provocatie zowel in het verhaal als in het televisiespel. Er is dezelfde inkapseling van de hele context en de verhaal-wereld in het bewustzijn van één enkele persoon. Het zijn de obsessies van de zoon die de verhoudingen in het gezin bepalen en er hun zin aan geven.”

Herman Asselberghs is currently working on a long-term film project at the film department of the LUCA School of Arts, where he has been teaching for two decades. Through the realization of a film essay, he probes the relationship between attention and distraction in the film theatre and the classroom. Throughout the creation process, Sabzian reports on his accompanying reading and writing. On a regular basis, Asselberghs selects an existing text that interests him and that he himself provides with an accompanying text. In this second instalment, he probes possible overlaps between teaching and film-watching by means of Berichten uit een klas [Reports from a Classroom], Objectieve Melancholie [Objective Melancholy] and other key essays by the Belgian critic Dirk Lauwaert. He also reminisces about Lauwaert’s overlooked Filmparties.

Film is (and this is my fundamental assumption) not art in the bourgeois-humanist sense of the word. It is an industry and a very important part of the so-called culture industry at that. Those who switch from the category of art to the category of culture industry ultimately make a political-ideological choice, the consequences of which can hardly be overrated.

“Het is een soort acrobatische afstand, die je hier in Hedda Gabler de adem doet inhouden van spanning (er wordt prachtig gespeeld!), tot ie in een lach bevrijd zou moeten worden. Er is een proestend navertellen van een wild-onwaarschijnlijk verhaal, een kolderieke imitatie van melodramatische conflicten, een travestie van de kritische ontraadseling, die deze heel trage, rustige tegenstroming meegeeft vol versnellingen en watervallen.”

It is not a complicated or difficult film, rather a very simple and clean one. But it is not a natural, spontaneous film. The clarity and legibility of Jeanne Dielman is the result of self-discipline. In our culture clarity needs to be pragmatic-efficient, an argument needs to have the form of a road, including road signs. Force and energy need to be channelled into activist trajectories time and again, need to be labelled with a name and an address. Akerman slipped by and through all of that.

In Wanda, everything remains en suspens, Loden’s shots begin a bit too soon, last a bit too long. The dictatorial “Action!” and “Cut!” of the director – bellowed out with such sadistic authority – is here prefaced by a “maybe”. The frame, too, is here too wide, there too narrow. Each shot unravels at edges. There is no other way to escape the constraint of the film set except to act carefully, as if you know nothing about it.

Film is fundamentally the choice of a viewpoint in space, toward that space. Film is recording and therefore fundamentally contemporary (one cannot record that which is gone, the past). The spectator always watches contemporary images (even when they have aged, they remain contemporary through their model). This disposition sees to it that those who love films become ‘contemporary’ with every film.

De bioscoop was zijn Amerika, de beelden volgden elkaar op als plechtige zevenmijlsstappen, of als het rennen van de honderd meter. Hij schoof van plek naar plek, van de ene naar de andere figuur. En steeds gebeurde dat in die ene juiste afstand. [...] Later begreep hij dat alles draaide rond een oxymoron: onbeweeglijk bewogen te worden.