Prisma #18
“And as your father cleans his lamp to have good light, so keep cleaning your spirit.”
“– How, sir?”
“By prayer, Huw. And by prayer, I don’t mean shouting and mumbling and wallowing like a hog in religious sentiment. Prayer is only another name for good, clean, direct thinking. When you pray, think. Think well what you’re saying. Make your thoughts into things that are solid, and that way your prayer will have strength, and that strength will become a part of you; body, mind and spirit.”
In How Green Was My Valley (1941) voert John Ford personages op die zorg dragen voor elkaar en de wereld die hen omringt. Zoals het ware bekommernis betaamt, kiemt deze eerst en vooral in kleine gebaren; glimlachen gaat hand in hand met tegenspreken, een schouderklop moet niet onderdoen voor een vuistslag. Dorpspredikant Gryffudd geeft de jonge Huw mee dat alles begint bij het onderhouden van de lamp die je toelaat de dingen in het juiste licht te zien. In de vallei behoren schrobben en bidden tot dezelfde orde en moeten gedachten het tastbare bijstaan. Leven naar deze eenvoudige geboden wordt voor de priester en zijn bondgenoten echter steeds moeilijker. Ze spelen mee in de laatste akte van de idylle. Tegen een achtergrond van industriële wildgroei beginnen ongeluk en ongelijkheid steeds meer op elkaar te lijken. Toch blijven ze het erop wagen iedereen als gelijke te begroeten. Ford stelt zijn cinema ten dienste van hun keuze. Zoals Gryffud bidt, beoefent hij een kunst die zich toespitst op het hardmaken van haar onderwerp. Dit vraagt om een film die voorbijgaat aan de capriolen van het medium om zich te bekwamen in de nederige taak het meest geschikte kader te voorzien. De regisseur slaagt hierin met een talent dat verwant is aan zijn protagonisten. Deze verdeling van goedmoedigheid over het hele scherm is niet zonder effect. Ford laat ook de ontvankelijke toeschouwer even baden in dat juiste licht. Daarin verschijnen een omhelzing, een veld bloeiende narcissen en een oproep tot staking als deel van eenzelfde kracht.
Deze Prisma verscheen als ‘Prisma #13’ in Filmmagie #683, maart 2018