If I raise this matter of images it is rather to give you some idea of how the movie mind works. It has to feel its way through the appearances of things, choosing, discarding and choosing again, seeking always those more significant appearances, which are like yeast to the plain dough of the context. Sometimes they are there for the taking; as often as not you have to make a journey into a far country to find them. That, however, is no more difficult for cinema than for poetry. The camera is by instinct, if not by training, a wanderer.

The Portuguese filmmaker Pedro Costa made his first film, Blood, in 1989. In 1994, Down to Earth followed, which was filmed in Cape Verde. Costa came back from the island with a number of parcels and letters from Cape Verdeans he had met there, addressed to their relatives and friends who had emigrated to Portugal. His task as a postman brought him to Lisbon’s Fontainhas neighbourhood, where many migrants were living at the time. After this first contact with the inhabitants of the neighbourhood, Costa kept returning there, filming Ossos in 1997, the first instalment in a series of films he would make with the inhabitants of Fontainhas. Pedro Costa: “Fontainhas is, indeed, the product of something, of the factories here, of people moving from some northern Scottish village to Sheffield. That is what it’s about.”

“I began by making film reports, documentaries, and I didn’t come to fiction until much later. The boundaries between the two aren’t very clear-cut, however, and there are often documentary elements in fiction films and vice versa. At the time, there was a fabulous reporting tradition, with film crews in conflict zones that didn’t hesitate to take risks and demonstrate a certain situation by bringing us the footage. Resorting to cinema, especially to documentaries, in order to provoke or accompany social change, to denounce or to provide a basis for action, all this was very much present when I started.”

“They no longer allowed us to express ourselves. There was no freedom anymore. At the time, I didn’t fully understand that I was scaring them because I didn’t realize the impact of my work. With my documentaries and my different way of looking at things, I managed to reach European and American television channels. They were afraid my images would shake the public opinion and dismantle their propaganda.”

Als ik het probleem van het beeld ter sprake breng, is het vooral om je inzicht te geven in hoe de geest van een filmmaker werkt. Die moet zijn weg aftasten door de verschijning van dingen, moet kiezen, afwijzen en weer kiezen, altijd op zoek naar significantere verschijningsvormen, die als gist zijn voor het deeg, dat de context is. Dit is echter niet moeilijker voor film dan voor poëzie. De camera is instinctmatig, of zelfs door oefening, een zwerver.

Hulot loopt misschien uit de pas, maar zijn tred is stukken kwieker dan die van andere mensen. Zijn lichaam leunt naar voren, doelbewust, naar de toekomst. Hij sleept zelden met zijn voeten.

Daar en hier. Ici et ailleurs. En daartussen zwart. Een onoverbrugbaar zwart van nog geen seconde. Wie wist dat minder dan een seconde zwart een onmetelijke afstand zou kunnen evoceren, bijna tastbaar maken?

Begin april vond in KASKcinema in Gent The Fire Next Time, afterlives of the militant image plaats, een tweedaags programma met lezingen, performances en filmvertoningen. Aansluitend opende in KIOSK de tentoonstelling L’œil se noie van Eric Baudelaire en Mathieu Kleyebe Abbonnenc. Beide projecten werden georganiseerd in het kader van The Uses of Art, een project van de museumconfederatie L’Internationale.

If I raise this matter of images it is rather to give you some idea of how the movie mind works. It has to feel its way through the appearances of things, choosing, discarding and choosing again, seeking always those more significant appearances, which are like yeast to the plain dough of the context. Sometimes they are there for the taking; as often as not you have to make a journey into a far country to find them. That, however, is no more difficult for cinema than for poetry. The camera is by instinct, if not by training, a wanderer.

Als Courtisane een ruimte is om te reizen of te verdwalen, dan waren dat de laatste editie op het scherm opvallend vaak erg barre, onherbergzame landschappen die doorkruist, verkend of bevolkt werden. Alsof het hertekenen van de paden voor de voorgestelde cartografie en het zoeken van onze plaats en de plaats van cinema de kern- en overgangseditie, die 2013 was, weerspiegelde. Gestript van competitie, met een nieuwe titel en een nieuwe festivalcoördinator (of beter: teruggekeerde mede-grondlegger) was het back to basics. Cousins indachtig, “film festivals should be naked in front of the innovative, divine, political, honest facts of life.”

De fictie creëert geen afstand tot de werkelijk afgespeelde gebeurtenissen. Integendeel, de film zet alles in werking om een gevoel van ‘kijk, wij waren er bij’ te scheppen. Dit is hoe het ‘echt’ is gebeurd. De film krijgt het statuut van een re-enactment: men reënsceneert minutieus de feiten. Greengrass geeft dit ook zelf aan: “When we started the film, it was a top priority for me to look into this issue in every detail. […] we researched the background of the Maersk Alabama highjacking in exhausting detail over many months. […] And I’m 100% satisfied that the picture we present of these events in the film, including the role playing by Captain Phillips, is authentic. […] the facts are clear.