Prisma #46

De Amerikaanse kunstenaar Gordon Matta-Clark snijdt een gat door twee aangrenzende zeventiende-eeuwse panden die voor de sloop bestemd zijn. Filmmaker Wang Bing ontleedt urenlang de binnenkant van een fabriekscomplex dat zijn laatste lange adem uitblaast. Conical Intersect (1975) en West of the Tracks (2002), twee interventies in respectievelijk het Parijse Les Halles en Chinese Tiexi district, verschillen sterk qua tijd en ruimte. Wang Bing ambieerde altijd architect te worden; Matta-Clark inspireerde zich op Anthony McCall’s baanbrekende Line Describing a Cone (1973), een filminstallatie waarin een lichtpunt van een 16mm-projector gaandeweg een lichtkegel in de ruimte creëert. Matta-Clarks conische cut vormt vanop straatniveau een telescoop – de blik is net als bij Wang Bing aan de wandelaar – om vanuit het ene tijdperk reeds het andere te zien: de bouw van het aanpalende Centre Pompidou, samen met de geschiedenis van Parijs’ historische marktdistrict emblematisch voor het cyclische vooruitgangsnarratief en de daarmee gepaard gaande vernietiging. Wang Bing baant zich met een gelijkaardige kringvormige blik van de groothoeklens door de buik van de fabriek. Behoedzaam maken beide kunstenaars vanuit het eigen lichaam en de arbeid met beitel, hamer, zaag of bescheiden DV-camera een gedetailleerde doorsnede in de tijd. Afwisselende motieven behangpapier openbaren verschillende tijdslagen. Matta-Clark toont met een architecturaal geraamte ook de ontheemding van werk- en leefgemeenschappen. Bij Wang Bing primeert het sociaal skelet zonder evenwel de ruimte te vergeten: de afgeleefde smeltplaatsen, kantine en keldergangen als de moderne ruïne die ook Matta-Clark zo fascineerde. Stofwolken vallen als een doek naar beneden en kondigen theatraal het einde van de fabriek en van het eerste deel van de film aan. Een uitgebleven vervolg van vormloos staal, de douche nog warm wanneer de laatste arbeider uitklokt. Door de nevel van tijd, stoom en stof maakt de performatieve of observerende geste van de kunstenaar een opening, een blik die stolt tot document.