“The detective Beauty undertakes an investigation into the reality that escapes him, which in Beauty's eyes makes her guilty to the core. Behind this artificial and implausible fairy tale there are many memories: of Marshall McLuhan's fairy-tale media theories and Hollywood's believable codes, of the US destruction machine in Vietnam and the cleaning frenzy of fascism [...]; of a first ecological awakening.’ - Johan van der Keuken
NL
“Voor de documentaire zo goed als voor de speelfilm, voor de vrij gecomponeerde film zo goed als voor het linaire verhaal; geldt: de buitenwereld is niet erg interessant als je er niet van binnenuit naar kijkt. De maker heeft er belang bij in zijn film een binnen te creëren, wil het buiten binnen zijn film de kijker kunnen binden. Iemand die drager is van dat binnen, een figuur, een waarnemer vanuit wie je de zaak bekijkt. Het is vaak maar een minimale identificatie, maar toch: er is een oog, een ziel. En daarom gebeurt er wat.
Vanaf de late jaren zestig bracht deze simpele vaststelling mij tot een grote interesse voor het shot-tegenshot, een van de fundamentele trucs waar de ruimtelijke suggestie in films op draait. Iemand kijkt, iemand kijkt terug. Iemand kijkt, de wereld kijkt terug. De blik is leeg, de wereld is leeg – en in de botsing tussen die leegtes knalt de film van het doek en ziet ons, de kijkers, omarmt ons en voert ons mee.
Zoals in de zeer kunstmatige film die ik in 1969 draaide, Beauty. Daarin kijkt een fascistische spion naar de wereld. Alles wat hij daar ziet wordt verdacht. Zoals de ruimte in het tegenshot links: een trap, een poort die naar eigenlijk niets leidt – maar als Beauty er naar kijkt kan er van alles gebeuren dat hem niet zint. Te meer daar zijn shot van dit tegenshot gescheiden is: hij is nooit in de ruimte die hij waarneemt, hij staat letterlijk buiten de werkelijkheid. Dat maakt hem geweldadig. Hij gaat de buitenwereld, die hij niet kan vatten, te lijf. Planten, dieren, dingen en ook mensen. Paranoia, stellen wij vast, hoewel we zijn binnenwereld niet kennen. Die gaat achter spiegelglas schuil: lege restvorm van de film noir.”
Johan van der Keuken1
- 1Johan van der Keuken, “Binnen/buiten/paranoia,” Skrien, nr. 238 (november 1999).
