2015

This is not one of the films I am used to. This one has no subject but rather an experience talked about by four collocutors. What we have in front of us are, simply, the answers: four women activists and one more – the one with the camera, asking questions. The difference between this and the other films I’ve seen becomes visible especially when we compare this art piece to other motion picture films which deal with the same topic.

Farocki’s scope was broad. There was a lot of ground covered and many issues explored in the trajectory from early 16-millimeter films like Die Worte des Vorsitzenden [The Words of the Chairman] (1967), which protests the shah of Iran’s official visit to Berlin, to his last multiscreen sculptural installation, Parallel I–IV (2012–14), which examines the development of the virtual world of video games and their relationship to space. Indeed, surveying Farocki’s oeuvre serves as a revealing case study of the history of experimental filmmaking in Europe in the past half-century.

Un texte écrit et lu par Claire Atherton lors de la soirée hommage à Chantal Akerman à La Cinémathèque française, avant la projection en avant-première de No Home Movie (2015). Atherton : « J’ai envie de vous parler de Chantal. De vous dire tout ce qu’elle m’a donné, tout ce qu’elle m’a appris, tout ce qu’on a partagé. De vous raconter comme elle était, lumineuse, intelligente, surprenante, et drôle aussi... »

A text written and read by Claire Atherton during the homage to Chantal Akerman at the Cinémathèque Française on 16 November 2015, before the premiere screening of No Home Movie (2015). Atherton: “I want to speak to you about Chantal. To tell you everything she gave me, everything she taught me, everything we shared. To tell you how she was: luminous, intelligent, surprising, and funny too …”

Claire Atherton las deze tekst voor op de avond ter ere van Chantal Akerman in de Cinémathèque Française op 16 november 2015, voor de vertoning van No Home Movie (2015). Atherton: “Ik wil het met jullie over Chantal hebben. Ik wil jullie vertellen over alles wat ze me gaf, alles wat ze me leerde, alles wat we deelden. Jullie vertellen hoe ze was, lumineus, intelligent, verrassend en ook grappig ...”

“Imagine this rectangle is real life. I try to come as close as possible to it. How ? Using details of my life, things I’ve lived, things I heard from other people I know or I just met. I always mix different sources, and it’s never about myself, but it looks like something that happened, or looks like its about me. I want it to be like that. I realized that when I was 23 and was writing a script based on a real story. I felt too tense; I couldn’t move. I needed distance. In the same way, my films are never a parallel line to reality. What I tend to do is to follow an arrow towards reality, avoiding it at the very last second.”

Deze tekst is ontstaan uit een ontmoeting met Boris Lehman en Claire Angelini op 31 augustus 2015. In de loop van een vriendschappelijk onderhoud bespraken ze kwesties van singulariteit, onafhankelijkheid, en kwamen we meer in detail terug op de werkwijze die aan de oorsprong van zijn films ligt. Boris Lehman: “Een film wordt gemaakt op een wandelritme, op een terugdraairitme, want zo kom ik bij mijn onderwerp. (...) En het is pas wanneer de film klaar is, dat alles begint.”

Ce texte est issu d'une rencontre avec Boris Lehman et Claire Angelini le 31 août 2015. Au fil d'un entretien amical, ils ont évoqué les questions de la singularité, de l'indépendance, et sont revenus plus en détail sur sa méthode de travail à l'origine de ses films. Boris lehman : « Un film se fait au rythme de la marche, des retours en arrière, car c'est ainsi que je rentre dans mon sujet. (...) Et finalement, c'est quand le film est fini que tout commence. »

[Dit] gesprek herbekijkt enkele thema’s uit het werk van Akerman vanuit hun vriendschapsband: haar vroege debuut op achttienjarige leeftijd, haar plotse bekendheid op haar vijfentwintigste, haar buitengewone schrijftalent, haar luchtigheid, haar minimalisme, haar sterke stem, haar gebruik van temps mort oftewel dode tijd, haar interesse voor Proust, haar feminisme, haar judaïsme.

Als een schaduw wordt de toeschouwer aangemaand te volgen, met als beloning de zekerheid niets gemist te zullen hebben: geen enkele verborgen hoek van het kamp, niets van het protocol van de vernietiging (gaskamer, crematorium, vuurpeloton), zelfs geen enkel ‘historisch’ moment (denk hier aan de episode met de foto, ingevoegd als een aanvullend moreel onderpand, genomen door de Sonderkommando’s en geanalyseerd door Georges Didi-Huberman in Images malgré tout). Son of Saul is geritmeerd en gestructureerd als een rondleiding: men volgt de gids, in looppas – ‘zonder (zich) vragen te stellen’.

Dit is film volgens het boekje en dat hebben al die critici die hem de hemel in prijzen goed begrepen. Dit is een academische film van scenaristen die hun bronnen kennen (en hun polemiek). Dit is een film van een filmmaker die zijn vak kent (en zijn filmgeschiedenis). “Ce n’est pas une image juste, c’est juste une image”, Godards dictum uit Le vent d’est (1970), zijn vorm van autocritique die hem toelaat te experimenteren, wordt hier omgedraaid. Son of Saul toont niet zomaar een beeld. Dit is een juist beeld. Onschuldig juist.

When you watch a film like Farrebique [Georges Rouquier, 1946] you see a lot of things, there is an incredible number of things you see per second and they were there, they existed. That’s the most incredible thing; everything existed on the screen. I don’t know if it’s just me, or the power of documentary, or life being so raw... I think we’re losing a lot of stuff, every day. We’re losing the ability, the craft, we don’t know how to use our minds and our tools – myself included. What we see mostly today is a million ways of escaping a confrontation with reality.

Mais l’imitation de la vie, n’est-ce pas ce que fait, qu’on le veuille ou non, l’art cinématographique ? En notre temps, comme au temps de Jacques Tourneur ou de Douglas Sirk, le cinéma n’est-il pas le lieu privilégié pour interroger le rapport entre la vraie vie et les histoires de fantômes, sortis du passé ou d’un autre monde ?

Nu is er die gapende opening van de salon naar de eetkamer, een verschrikkelijk groot gat waar iedereen tegelijk door kan weggaan – als ze het maar deden! De honger slaat toe. De dokter in het gezelschap verzucht dat als hij medicijnen had gehad, hij de oude heer had kunnen helpen, maar nu is het te laat. Iedereen verzamelt zich rond de stervende man. Die nacht wordt zijn lijk stiekem in een van de wandkasten verborgen. Zijn hand valt levenloos naar buiten.

Maar is de nabootsing van het leven niet juist datgene wat, of men het nu wil of niet, de cinematografische kunst voortbrengt? Is cinema niet, in onze tijd, net als in de tijd van Douglas Sirk of van Jacques Tourneur, de bevoorrechte ruimte om de verhouding tussen het echte leven en de verhalen van fantomen, ontsnapt uit het verleden of uit een andere wereld, te onderzoeken?

So this film about a charged political moment remains strangely, and deliberately, disconnected from the politics of that moment. What interests Loznitsa isn’t the politics of the protests, or their political ramifications; what he focuses on and brings to the screen is the dramatic arc of protests as such.

At the foot of the stairs, a woman pulls a mirror out of her stuffed bunny purse and decides to apply a bit more make-up. It’s all quite banal. Why is it, then, that the viewer feels a tug at his heartstrings?

Aan de voet van een trap haalt een vrouw een spiegeltje uit haar pluchen handtas en besluit haar make-up bij te werken. Een banaal tafereel. Waarom dan toch voelt de kijker zijn hart ineenkrimpen?

Au pied d’un escalier, une femme sort une glace d’un sac en peluche et juge bon de faire un ajout à son maquillage. Rien que de très banal. Pourquoi le spectateur alors sent-il son cœur se serrer ?

Watching spacecraft float near a wormhole next to Saturnus in a packed Grand Eldorado on a Saturday evening is why we go to the movies. Watching that same spacecraft explode in outer space, seeing huge dust storms shroud the land and witnessing the last people on earth (almost) expire is why we’d maybe better stay at home.